مقدمه:

   شب پره زمستانی که در تمام مناطق ایران شیوع دارد علاوه بر چغندرقند به ریشه و طوقه عده ای دیگراز گیاهان زراعی از قبیل: پنبه, خیار, کدو, سیب زمینی, یونجه, آفتابگردان, ذرت, کنجد, سوزا, بادمجان, گوجه فرنگی, هویج و گندم حمله می کند و در ابتدای رویش گیاهان مذکور که جوان هستند صدمه زیادی می زند.

شکل شناسی :

 حشره کامل شب پره بزرگی است که رنگ بالهای رویی آن متغیر است و از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره متمایل به سیاه دیده می شود.مهمترین علامت مشخصه شب پره ها وجود سه لکه روی هریک از بالهای رویی میباشد که ترتیب قرارگرفتن آنها از قاعده بال عبارت است از:یک لکه کشیده که تقریبا بشکل مثلث یا منقار پرندگان است سپس یک لکه گرد تقریبا در وسط بال و یک لکه لوبیایی در نزدیکی راس بال قرار گرفته است. اطراف لکه های گردو لوبیایی را خط سیاهی احاطه کرده که کاملا آنها را مشخص میکند بالهای زیری پروانه روشن است .عرض پروانه ها با بالهای باز در حدود  27-30وطول آنها 14-22 میلیمتر است. شکل تخمها نیمکره ای و قاعده آنها مسطح است.

در طول پشت بدن لارو یک نوار باریک روشنی وجود دارد که گاهی جریان خون اززیرآن نمایان است. پشت سینه اول یک لکه قهوه ای یا سیاه رنگ پهن وجود دارد در سایر حلقه های بدن لارو خالهای سیاه زگیل مانندی دیده می شود که روی هریک از آنها یک مو وجود دارد. شفیره ها درون گهواره های بیضی شکلی که بوسیله لارو از خاک ساخته میشود در زیر خاک قرار دارند. در انتهای بدن شفیره تعدادی خار وجود دارد دو عدد آنها بزرگ و بشکل قلاب بوده و کاملا نمایان هستند و بقیه کوچکتر بوده و با چشم مشخص نیستند.

طرز خسارت:

لارو شب پره زمستانی از قاعده دمبرگها و گردن (طوقه) ریشه چغندر و سایر گیاهان تغذیه می کند و در نتیجه یک حفره  نسبتا بزرگی در طوقه گیاه بوجود می آید که باعث قطع ریشه از ساقه و خشکیدن گیاه جوان می گردد. خسارت لاروهای شب پره زمستانی در مزارع  چغندر کرپه و جوان فوق العاده زیاد و با اهمیت است و چنانجه تراکم آفت در بعضی از مزارع کرپه زیادباشد منجر به نابودی زراعت ودوباره کاری می گردد.خسارت آن گاهی باعث از بین رفتن کامل مزرعه گوجه فرنگی در مرحله نشاء می شود.

زیست شناسی:

شب پره زمستانی معمولا زمستان را به صورت لارو بالغ در عمق 15-10 سانتیمتری خاک می گذراند.در بهار پس از گرم شدن هوا لاروهای بالغ از عمق زمین به طرف سطح خاک(حدود 6-5 سانتیمتری) بالا می آیند و برای خود لانه ای از خاک به شکل گهواره تهیه می کنند و در داخل آن تبدیل به شفیره می گردند. پس از مدتی که در حدود 15 تا 20 روز طول می کشد از درون شفیره ها شب پره ها بیرون می آیند. موقع خروج شب پره های زمستانی در بهار بستگی به درجه حرارت و رطوبت دارد بنابراین تعیین موقع دقیق آن مشکل است.

حشره کامل تخمهایش را به طور تک تک و یا دسته های چند تایی(از 1تا8 عدد) در پشت برگ های چغندر و یا علفهای هرزی مانند پیچک, سلمه و پنیرک قرار می دهد. تخمها در شرایط مساعد 4 تا 5 روز بعد باز می شوند و لاروهای جوان خارج می گردند و در ابتدا از برگهای جوان تغذیه می کنند و پس از عوض کردن پوست که مدت زیادی طول نمی کشد  وارد سن دوم می شوند و از این مرحله به بعد پای بوته های چغندرمی روند . لاروها روز را در زیر خاک پای بوته ها  درحالت استراحت و یا مشغول تغذیه از گردن ریشه (طوقه) هستند و از اوایل غروب به بعد بیرون می آیند وبه تغذیه   شدید خود از انتهای دمبرگها و طوقه ادامه می دهند.

 دوران لاروی در شرایط مساعد حدود یک ماه به طول می انجامد و دراین مدت پنج مرتبه پوست عوض می کنند تا به مرحله تکامل برسند و پس از آن در داخل خاک   تبدیل به شفیره می گردند. اولین نسل آفت که از نیمه اول اردیبهشت ماه شروع می گردد برای مزارع چغندر بسیار خطرناک و صدمه آن شدید است و همچنین نسل سوم آن در مزارع چغندربذری در شهریور ماه خسارت فوق العاده ای به محصول وارد می کند.این آفت بسته به شرایط محیطی 4-3 نسل در سال دلرد که خسارت نسل بهاره آن از همه مهمتر است.

مبارزه:

تشخیص موقع مبارزه با شب پره در مزارع چغندر بسیار آسان است زیرا در اثر تغذیه لارو از گردن ریشه بوته ها پلاسیده می گردند و صبح زود این علامت به خوبی نمایان است . چنانچه خاک این بوته ها کمی عقب زده شود لاروهای شب پره زمستانی در نزدیکی طوقه گیاه و یا کمی دورتر به حالت مارپیچ مشاهده می گردند. بعلاوه طوقه بوته های خسارت دیده سیاه شده و حفره ای در آنها دیده می شود. بنابراین از اوایل اردیبهشت ماه که موقع بروز افت می باشد باید مزارع را همه روزه بازدید کرد.

از عواملی که به مبارزه شیمیایی کمک می کنند :

شخم عمیق بعد از برداشت محصول برای از بین بردن لاروها

وجین علفهای هرز مزرعه چغندر و نابود کردن آنها در بهار

کولتیواتور زدن زراعت

دادن یخ آب زمستانه

نحوه مبارزه شیمیایی:

برای مبارزه شیمیای از طعمه پاشی استفاده می گردد.

طعمه شامل:

لیندین 25% (به صورت امولسیون یا پودر) 600تا 1000گرم

سبوس گندم (یا کنجاله تخم پنبه)           100 کیلوگرم

آب                                             50 لیتر

طرز تهیه طعمه بدین ترتیب است که ابتدا سم را در آب کاملا حل کرده و به تدریج روی سبوس می ریزند و با پارو خوب مخلوط می کنند. طعمه نباید خیلی خشک باشد که در موقع پاشیدن باد آنرا ببرد و همبنطور نباید رطوبت آن زیاد باشد که بهم چسبیده و به صورت خمیر در آید.مقدار طعمه مسموم در هکتار بسته به نوع زراعت که خطی یا کرتی باشد فرق می کند و معمولا حدود80 کیلوگرم است . موقع پخش طعمه هنگام عصر و غروب آفتاب است که لارو ها از زیر خاک بیرون می آیند و در صورت لزوم باید طعمه پاشی را 4 تا 5 روز بعد تکرار کنند.